Środki ochrony roślin służą do chemicznego zabezpieczenia roślin uprawnych przed organizmami szkodliwymi — agrofagami. To właśnie ich negatywne oddziaływanie na uprawy wpływa na obniżenie plonu oraz jego jakości. W celu przeciwdziałania stratą przez nie powodowanym niezbędne jest przeprowadzenia działań mających na celu ograniczenie ich negatywnego wpływu na uprawy do minimum. Zasady związane ze zwalczaniem agrofagów określa Integrowana Ochrona Roślin.
Czym jest Integrowana Ochrona Roślin?
Integrowana Ochrona Roślin została wprowadzona z dniem 1 stycznia 2014 na podstawie Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin – Dz. U. poz. 505. Jest to spis zasad obejmujący zagadnienia związane między innymi z ochroną upraw przed organizmami szkodliwymi. Do agrofagów zaliczane są grzyby i bakterie patogeniczne dla upraw, chwasty, szkodniki, które uniemożliwiają uprawą realizację genetycznego potencjału plonowania.
Integrowana Ochrona Roślin wskazuje na konieczność stosowania w pierwszej kolejności metod niechemicznych w celu zwalczania agrofagów i uzasadnia aplikację środków ochrony roślin dopiero po przekroczeniu progu ekonomicznej szkodliwości. Do metod niechemicznych ograniczających presję agrofagów można zaliczyć:
- Stosowanie zmianowania (płodozmianu)
- Wykonywanie w optymalnym terminie zabiegów uprawowych i agrotechnicznych
- Odpowiedni dobór odmian odpornych lub o podwyższonej tolerancji
- Wysiew kwalifikowanego materiału siewnego
- Regulacja odczynu gleby
- Zbilansowane nawożenie mikro i makroelementowe
- Wprowadzanie i sprzyjanie zasiedlaniu upraw przez organizmy pożyteczne (naturalnych wrogów)
- Zachowanie izolacji przestrzennej pomiędzy uprawami
- Stosowanie metod fizycznych np. wysokiej temperatury
Z założenia metody niechemiczne mają charakteryzować się mniejszym wpływem na środowisko naturalne oraz zdrowie i życie ludzi.
Stosowanie środków ochrony roślin
Metody niechemiczne są często niewystarczające, dlatego też podczas sezonu wegetacyjnego niezbędna jest interwencja i wykorzystanie metody chemicznej, czyli aplikacji środka ochrony roślin. Takie działanie umożliwi utrzymanie efektywności ekonomicznej uprawy na zakładanym poziomie.
Zgodnie z zasadami Integrowanej Ochrony Roślin aplikacja środka jest dopuszczalna po przekroczeniu progu ekonomicznej szkodliwości. Określa ona presję ze strony organizmu szkodliwego, która powoduje straty w plonie handlowym przewyższające koszt zabiegu.
W związku z powyższym każdy zabieg powinien być poprzedzony lustracją polową i analizą występowania agrofagów, które mają zostać zwalczane. Progi ekonomicznej szkodliwości dla części szkodników można znaleźć w Metodykach Integrowanej Ochrony Roślin dedykowanej konkretnym gatunkom upraw. Są one również częścią doniesień naukowych, materiałów reklamowych oraz artykułów o charakterze popularnonaukowym.
Optymalizacja stosowania środków ochrony roślin
Celem zabiegu chemicznego jest eliminacja agrofagów, które zagrażają prowadzonej uprawie. Jednak wykonując zabieg należy pamiętać o kilku ważnych zasadach:
- Aplikację należy wykonać w okresie, w którym będzie ona miała możliwie najmniejszy negatywny wpływ na organizmy pożyteczne lub obojętne uprawy
- Stosować dawki środka nie wyższe niż zalecane w etykiecie instrukcji stosowania
- Wykorzystywać adiuwanty korzystnie wypływające na jakość zabiegu i w niektórych przypadkach umożliwiające redukcję dawki środka ochrony roślin
- Zabieg wykonać najlepiej w optymalnych warunkach pogodowych, zwłaszcza termicznych dla używanych substancji czynnych
- Sprzęt wykorzystany do zabiegu powinien posiadać aktualne badania techniczne i być sprawny
- Czytać i przestrzegać zasad określonych w etykiecie instrukcji stosowania produktu
- Stosować w miarę możliwości mieszaniny opryskowe zawierające preparaty o różnych mechanizmach działania
- Osoba wykonująca zabieg powinna mieć ważny certyfikat ukończonego szkolenia upoważniającego do przeprowadzania aplikacji środkami ochrony roślin
Ewidencja zabiegów środkami ochrony roślin
Jednym z obowiązków wynikających z wprowadzenia zasad Integrowanej Ochrony Roślin jest konieczność prowadzenia ewidencji środków ochrony roślin przez profesjonalnych użytkowników. Dokument ten powinien być uzupełniany każdorazowo po wykonanym zabiegu oraz zawierać poniższe informacje, dla wygody zebrane w formie tabelarycznej:
- oznaczenie umożliwiające identyfikację pola, na którym wykonano aplikację
- datę stosowania preparatu
- gatunek rośliny uprawnej
- powierzchnię traktowaną
- nazwę produktu
- dawkę środka na ha lub jego stężenie
- powód wykonania zabiegu
Ewidencja może być prowadzona w dowolnej formie, jednak należy ją okazać na prośbę jednostki kontrolującej (PIORIN). Powinna być przechowywana w gospodarstwie przez okres minimum 3 lata.
Rzetelnie prowadzona ewidencja zabiegów środkami ochrony roślin może przynieść wiele korzyści dla gospodarstwa, m.in.:
- wskazać na przestrzeni lat, od kiedy pojawia się dany agrofag
- jaki produkt zastosowano i jaka była jego skuteczność
- potwierdzenie użycia konkretnych produktów w przypadku kwestii spornych
Wprowadzenie zasad Integrowanej Ochrony Roślin motywuje profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin do zrównoważonego podejścia do eliminacji organizmów szkodliwych z upraw.
