Jak deklarują punkty 63-65 preambuły do dyrektywy 2014/17/UE, zasadniczym celem świadczenia usług doradztwa w dziedzinie kredytów hipotecznych jest stworzenie konsumentowi warunków, pozwalających na realną możliwość zapoznania się z ofertami obejmującymi sam kredyt zabezpieczony hipotecznie oraz usługi dodatkowe. Wobec tego dyrektywa wskazuje, że podmioty świadczące usługi doradcze winny dysponować szeroką wiedzą i doświadczeniem, nie ograniczającym się do typowych umów.
Dyrektywa 2014/17/UE, która determinuje sposób interpretacji i, co za tym idzie, stosowania w praktyce, przepisów polskich dotyczących doradztwa kredytowego,ujmuje usługi doradcze jako mające charakter osobisty. Są to rekomendacje o charakterze zindywidualizowanym, dobranym dla potrzeb danego konsumenta, odnośnie jego konkretnego zamierzenia kredytowego. Rekomendacje te są usługą odrębną od samego udzielenia kredytu i czynności składających się na pośrednictwo hipoteczne.
Informacje to podstawa
Art. 22 dyrektywy 2014/17.UE w swym ustępie 5 pozwala członkom Unii na nałożenie na doradców obowiązku ostrzegania konsumenta, jeśli zawarcie danej umowy o kredyt pociąga za sobą realny niebezpieczeństwo powstania szczególnego ryzyko dla konsumenta ze względu na jego sytuację majątkową. Polska Ustawa o kredycie hipotecznym wprowadziła taki obowiązek w artykule 27. Jego ustępy 5 i 6 przewidują, by doradca hipoteczny informował o ryzyku związanym z rekomendowanym przez niego kredycie. Nie jest jednak jasne o jakie ryzyko chodzi, ponieważ sam przepis go nie definiuje. Problemem wydaje się być czy są to te same ryzyka, co określone w formularzu informacyjnym czy szersza kategoria.
Z pewnością chodzi tu o sytuacje, gdzie zaciągnięcie kredytu i ustanowienie hipoteki na danej nieruchomości pociąga za sobą duże prawdopodobieństwo niewypłacalności konsumenta i wszczęcia egzekucji z nieruchomości hipotecznej oraz innych składników majątku. Tym bardziej w grę wchodzi wystąpienie okoliczności, wskazujących na zbliżanie się wnioskującego o kredyt hipoteczny do sytuacji finansowej uzasadniającej ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Odrębnym, dość ocennym zagadnieniem, jest ewentualne ryzyko związane z fluktuacjami na rynku pracy (spadek zarobków itp.) oraz indywidualne cechy konsumenta (np. brak szerszej orientacji w sprawach finansowych).
Doradczy troubleshooting
Jak przedstawia się odpowiedzialność doradcy za nieprawidłowe wykonanie swego zobowiązania, czyli źle sporządzoną rekomendację? Wobec braku regulacji szczególnej, stosuje się ogólne zasady odpowiedzialności według Kodeksu Cywilnego (art. 471 i n.). Doradca odpowie za szkodę, powstałą w skutek oparcia się przez klienta na rekomendacji, chociaż lepsze dla niego byłoby zawarcie innej umowy kredytowej lub niezaciąganie kredytu hipotecznego jako takiego. Samo przez się dochowanie należytej staranności przy dobieraniu ofert i sporządzaniu rekomendacji nie zwalnia w zasadzie od odpowiedzialności za niekorzystny rezultat. Skorelowany z takim uregulowaniem odpowiedzialności doradcy hipotecznego jest tzw. obowiązek wstępny zebrania informacji o konsumencie. Podmiot świadczący usługi doradcze winien otrzymać od konsumenta całość niezbędnych danych o jego potrzebach ekonomicznych, sytuacji finansowej i osobistej (związek małżeński, dzieci na jego utrzymaniu itp.), preferencji i celów związanych z kredytem hipotecznym (zob. art. 27 Ustawy o kredycie hipotecznym).
Przedsiębiorca jest nie tylko uprawniony, ale i obowiązany do zebrania tych informacji, zatem jako pierwszy ma wykazać aktywność w tym kierunku. Doradca wskazuje zatem konsumentowi jakie dane są potrzebne ("wywiad kredytowy"). Jest to również z pragmatycznego punktu widzenia warunkiem sine qua non dobrania rekomendowanej oferty. Dane można zbierać na liczne sposoby, nie ma tu wymogu wypełniania formularzy czy np. dostarczania zaświadczeń. Ważne jest zadanie pytań o całość istotnych zagadnień sytuacji i celów ubiegającego się o kredyt. W kontekście odpowiedzialności doradcy za rezultat jego pracy, trzeba pamiętać, że podanie przez kredytobiorcę danych niedokładnych, a tym bardziej świadome wprowadzenie w błąd doradcy, obciąża konsumenta. Przedsiębiorca nie ma również obowiązku dodatkowego badania sytuacji osoby poszukującej oferty kredytowej.
Jeżeli zastanawiamy się nad skorzystaniem z doradztwa kredytowego, warto zapoznać się z dodatkowymi informacjami. Więcej informacji znajduje się na stronie https://optymalnykredyt.pl/ - biuro ekspertów kredytowych
